Kåseriija

(Dette innlegget handler om et kåseri om søvn som tantebarnet mitt Risten Biret Elle (15) har skrevet. Beklager, alle som ikke forstår samisk, men fortvil ikke - en dag blir hun nok oversatt til mange språk! Hun er nemlig en meget talentfull forfatterspire.) 

Mu muoŧŧal Risten Biret Elle lea čállán kåseriija oađđima birra mii lea nu buorre ahte mun ferten dan almmuhit dáppe! Sáddii munnje mailan dá ovtta ija, ja mun nu hirpmáhuvven oaidnit man buorre son lea sihke čállit ja filosoferet. Loga fal don nai! (Dađi bahábut eai lean sámegiel bustávat su mailas, muhto ii dat daga maidege.) 

OADDIN! :

Olmmos atna 1/3 oasi eallimis OADDIMII!! Dat sadda oktiibuot 25,7 jagi!!! (jus rehkenastat ahte ealat 77 jagi - mii lea gaskamearalas eallinahki Norggas dievdoolbmui.)

Jus MU valda ovdamearkan; jus dadja ahte mun in oade eambbo 5-6 diimmu juohke ijas (mii muhtunradjai sahtta leat veahas duohta), de mun "seasttan" juohke ijas 3 diimmu (Gaskamearalas oaddinaigi ijas lea 8 diimmu), ja de vahkkus seasttan 21 diimmu!! Dat lea seamma dego ahte mun beasan eallit 21 diimmu eambbo vahkkus go dakkar gii oadda 8 diimmu ihkku! 21 diimmu! Jurddas man olu eambbo mun oaccun olggos iezan eallimis de! Ja manus dat gartet jo 84 diimmu - jagis 1008 diimmu - dahje 42 jandora. Logi jagis dat gartet 420 jandora!!

Dat mearkkasa ahte mun oaccun olu eambbo olggos iezan eallimis, vaikko dusse gozan moadde diimmu guhkit juohke eahkeda. Go de jurddasa; jus mun anasin daid diimmuid ovdamearkkadihte oahppat juoida oddasa, de livccen jodanit cadaoahppan, dan botta go dii oaddibehtet! Ja jus vel ovdamearkkadihte alggasin aidut... jus golmma diimmus aiddusin 500 metera, de han dat garttasii manus 14000 metera, dahje 14 kilometera. Jagis 168 kilometera. Logi jagis 1680 kilometera, dahje 168 miilla. Jus mii livcciimet logi olbmo, ja juohkehas aidu logi jagis 168 miilla, de livcce saddan 1680 miilla - dusse dain 3 diimmuin juohke ijas maid IT ane oaddimii, maid earat dahket. Diet aidi livcce ollan birra olles Norgga.
Jurddas man olu eambbo don livccet sahtan dahkat, bargat, jus it oadasii nu olu! Don birgesit hui bures argabeaivvis vaikko it oadase ge eambbo 5-6 diimmu; dan leat dutkit dutkan ja cajehan. Dat ii cuozase dutnje mohttege silolaccat, ii vel ii fysiskat ge.

Valddan ovdamearkan Albert Einsteina; sus lei IQ badjel 180, ja dat lei danne go dat lei oahpahallan atnit sihke olges- ja gurut vuoinnamasbeali. Dat dagahii ahte son mahtii jurddasit sihke logihkkalaccat ja kreatiivvalaccat, ja danne sattai ge oalle glupinga. Jus DON anasit 2 diimmu juohke eahkedis harjehallat atnit goappes vuoinnamas-beliid, de sattasit jodanit lihka intelligeanta go Einstein! Ja de dus bahca vel 1 diibmu juohke eahkedis, ja dan diimmu sahtasit atnit ovdamearkka dihte oahpahallat odda giela. Jurddas makkar evulosjuvdna dat livccii, jus juohkehas dagasii dan, ovdal go oaddit dan 3 diimmu ekstra juohke ija!! Min primitiivvalas eallin ja biras livcce loktanan manga dasi badjelii, dasgo juohkehas de livccii ozzon stuorat ipmardusa, mii diedus boahta alit intelligeansa geazil. Jurddas buot rievdademiid mat sahtasii saddat; go juohkehas atna goappes vuoinnamasbeliid ja mahtta jurddasit odda vuogi mielde! De livccii olles biras mis rievdan. Jurddas movt sahtasii saddat, ja makkar ovdamunit mis livccii leamas!
Dal mii leat juogaladje dego bisanan dan dassai eat ge joavdda sat gosage. Leat dego lossa buljorasdebbot fiervvas maid ulli ii nagut oazzut rievdat ahpai sat, ja dan gaddai mii lea nuppebeal' vuona.

Lea go nu, ahte jus mii occosivcciimet 25,7 jagi ekstra min eallimis maid anasivcciimet jierbmekapasiteta-rievdademiide, ahte mis livccii buoret dilli? Vai livcciimet go boahtan beare alla dassai, jus juohkehaccas livcce IQ badjel 180? Movt livccii min mailmmis de? De livccii goitge soames hutkan dakkar dalkasa mii dagaha ahte mii eat oba darbbas ge oaddit; juogalan melatonsvaksiinna (søvnhormonsprøyta), maid valdit okte jandoris. Jurddas de, man olu diimmuid mii de livcciimet ozzon bonusin iezamet eallimis. Masa son mii de livcciimet atnan daid diimmuid? Hutkat vel eambbo, vel ovtta evulosjuvnna dahkat? Na, das eai gal gavdno fantasias ge rajit.
Muhto; livccii go dat dearvvaslas? Lea go oaddin dehaleabbo go mii doaivut? Vai lea go nuppeladje? Lea go son mis oba avki ge dan oaddimii? Ii soaitte oba dehalas ge? Jus heaittasit oalat oaddimis, eai go't de nogase nahkkarat maid okte?
Ja jus mii buohkat heaittasivcciimet oaddimis, de occoseimmet 25,7 jagi ruovttoluotta iezamet eallimis. Dat lea hupmu guhkes aiggi birra, man sahtasivcciimet atnit fearamasa.
Livcciimet go mii mentalat boarrasit go dal leat? Go oainnat dien aiggis don han livccet vasihan oba olu; oktiibuot lihka olu go okta gii lea badjel 102 jagi. Nu livcce du siloas ahkki go don leat 77 fysiska jagi boaris.
Dat lea artet, dat oaddin.
In diede, muhto mun goit savan ahte min manjisboahttit eai algge dien guvlui jurddasit, ahte man olu mii massit iezamet eallimis oaddimii - go oaddin, dat han ferte goit juogaladje leat dehalas, dat han lea oassi min Systemas mii dagaha ahte mailbmi jorra birra.

In diede, in duodaid diede, in ge halit ge diehtit makkar mailbmi sattasii jus buohkat heaittasii oaddimis. Ankke livccii earalagan, ja amas. Ja ilgat.
In diede.

Muhto dal, dal de gal fertet lohpahit dasa, go dal sadde nahkkarat, ja ferten oaddit.


Vai...?